İran ve Avrupa Birliği (AB) yetkilileri, 2015 nükleer anlaşmasının geleceğini görüşmek üzere İstanbul'da bir araya geldi. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı, görüşmelerin yapıldığını doğrularken, kaydedilen ilerlemeye dair detay vermedi. Bu kritik toplantı, ABD-İran müzakerelerinin beşinci turu öncesinde gerçekleşmesiyle dikkat çekiyor.

Nükleer Anlaşmanın Geleceği Tehlikede mi?

2015'te imzalanan nükleer anlaşma, İran'ın nükleer programını sınırlandırması karşılığında uluslararası yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak ABD'nin 2018'de anlaşmadan çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamasıyla anlaşma tehlikeye girdi. İngiltere, Fransa ve Almanya (E3) gibi Avrupa ülkeleri, anlaşmayı kurtarmak için yoğun çaba sarf ediyor.

BM'nin 2015 nükleer anlaşmasını onaylayan kararı uyarınca, E3 ülkeleri, İran'ın nükleer programı konusunda bir anlaşmaya varılamazsa Tahran'a yönelik BM yaptırımlarını yeniden uygulayabilir. Bu durum, diplomatik çevrelerde "geri tepme mekanizması" olarak biliniyor. Diplomatlara ve Reuters tarafından görülen bir belgeye göre, E3 ülkeleri, o zamana kadar önemli bir anlaşma bulunamazsa Ağustos'a kadar bir geri dönüş tetikleyebilir. Kritik tarih ise 18 Ekim olarak belirlenmiş durumda.

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi, X üzerinden yaptığı açıklamada, İran ve Avrupalıların ihtiyaç duyulması halinde daha fazla görüşme yapma konusunda anlaştıklarını belirtti. Garibabadi, "İran ve üç Avrupa ülkesi diplomasiyi sürdürmeye ve en iyi şekilde kullanmaya kararlıdır. Gerekirse görüşmeleri sürdürmek için tekrar bir araya geleceğiz" ifadelerini kullandı.

Taraflar Arasındaki Gerilim Devam Ediyor

E3 ile İran arasındaki ilişkiler, son bir yılda Tahran'ın balistik füze programı nedeniyle uyguladığı yeni yaptırımlar, yabancı vatandaşların tutuklanması ve Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşına verdiği destek gibi nedenlerle kötüleşti. Bu gerilimler, nükleer anlaşmanın geleceğiyle ilgili endişeleri artırıyor.

Avrupalı ​​güçler, İran ile ABD arasında Umman'da sona eren müzakerelere dahil değil. Ancak üç güç, İran'ın nükleer programı konusunda baskıyı artırmak için geri adım atma mekanizmasını kullanıp kullanmamaları ve ne zaman kullanmaları gerektiği konusunda Washington ile yakın bir koordinasyon sağlamaya çalışıyor.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun Cuma günü E3 güçlerinin ulusal güvenlik danışmanlarıyla bir araya gelerek Ukrayna ve İran konularını görüştüğünü belirten bir ABD yetkilisi, bu konudaki uluslararası işbirliğinin önemini vurguladı.

İstanbul Görüşmesinin Sonuçları ve Olası Etkileri

İstanbul'da gerçekleşen bu kritik görüşme, nükleer anlaşmanın geleceği açısından önemli bir dönüm noktası olabilir. Tarafların diplomasiyi sürdürme kararlılığı, umutları yeşertse de, anlaşmazlıkların çözümü için daha fazla çaba gerekiyor. Anlaşmanın çökmesi, bölgede istikrarsızlığı artırabilir ve yeni bir nükleer silahlanma yarışına yol açabilir. Bu nedenle, tüm tarafların yapıcı bir diyalog içinde olması ve ortak bir zemin bulması büyük önem taşıyor.