Eda Gezmek'in Afrika Çalışmaları'na göre, Donald Trump'ın göreve gelir gelmez yaptığı ilk icraatlardan biri, dış yardımları azaltmak oldu. Bu durum, USAID programlarının küçülmesine ve birçok insani yardım programının yarıda kalmasına neden oldu. Afrika ülkeleri, bu kesintilerle sarsılırken, Trump'ın yeni yaklaşımı ticaretin ön plana çıkacağını gösteriyor.

Trump'ın Yeni Afrika Stratejisi: Ticaret Öncelikli

Trump, 9 Temmuz'da Beyaz Saray'da düzenlediği mini Afrika zirvesinde, yeni dönemde Afrika ile ilişkilerinde yardımın değil, ticaretin öne çıkacağını belirtti. Bu, ABD Başkanı George W. Bush dönemindeki büyük insani yardım programlarından farklı bir yaklaşım. Bush döneminde PEPFAR gibi programlarla kıtaya büyük yardımlar yapılmıştı. Trump'ın bu yeni yaklaşımı, çeyrek asırdır süren kalkınma yardımlarının aksine, ekonomik iş birliklerine öncelik veriyor.

Ancak bu yeni yaklaşımın sahadaki yansıması, eleştirilere neden oldu. Liberya, Senegal, Gabon, Moritanya ve Gine-Bissau liderlerinin katıldığı toplantı, Afrika kıtasını temsil etme iddiasından dolayı eleştirildi. Toplantıda liderler, Trump'tan ülkelerinin doğal kaynaklarına yatırım yapılmasını talep ettiler. Trump da bu ülkelerin altın, petrol ve mineraller açısından zengin olduğunu vurgulayarak, ekonomik iş birliğinin kaynak ticareti üzerinden olacağını işaret etti.

Trump'ın dış politika aracı olarak kullandığı yüksek vergiler, bu dönemde de kendini gösterdi. 2025 itibarıyla Afrika ülkelerinden ithalata yüzde 10 ile yüzde 50 arasında değişen yeni vergiler getirildi. Bu tarifeler, doğal kaynak ithalatına dayalı ülkeler üzerinde ciddi ekonomik baskılar oluşturuyor.

Çin'den Afrika'ya Sıfır Vergi Hamlesi

Amerika'nın bu yeni politikası, Çin'i harekete geçirdi. Çin, ABD'nin Afrika ile kurduğu dengesiz ilişkilerin yarattığı boşluğu stratejik yatırımlarla doldurarak kıtada daha dengeli ve etkili bir konum kazanıyor. Yardım konusunda ABD'den kalan boşluğu doldurmak için acele etmeyen Pekin, ticarette Afrika ile vergileri tamamen indireceğinin haberini verdi. Daha önce 33 ülkeyle sınırlı olan gümrükte sıfır tarife uygulaması şimdi bütün Afrika ülkelerini kapsayacak şekilde genişledi. Bu hamle, Çin'in "kuşak ve yol" projesi kapsamında Afrika'daki liman, yol ve altyapı yatırımlarını ekonomik olarak daha erişilebilir hale getirmeyi hedefliyor.

Çin'in politikaları kıta genelinde olumlu bir karşılık buluyor. Afrobarometre'nin anketine göre, Afrikalıların yarısından fazlası Çin'in, yüzde 53'ü ise ABD'nin ülkeleri üzerinde olumlu siyasi ve ekonomik etkiye sahip olduğunu düşünüyor. Özellikle altyapı yatırımlarıyla Çin, Afrika toplumları üzerinde daha somut bir iz bırakıyor.

ABD'nin Afrika'daki Geleceği Ne Olacak?

ABD, kıtadaki birinciliğini Çin'e kaptırmışken, önümüzdeki dönemde Trump'ın sert korumacı politikalarının Afrika'da nasıl karşılık bulacağı merak konusu. İşte bazı önemli noktalar:

• ABD'nin Yüksek Vergileri: Afrika ülkeleri üzerindeki ekonomik baskıyı artıracak.
• Çin'in Sıfır Vergi Politikası: Afrika ile ticareti canlandıracak ve Çin'in kıtadaki etkisini artıracak.
• Afrika'nın Tepkisi: ABD'nin korumacı politikalarına karşı nasıl bir duruş sergileyeceği önemli olacak.

Sonuç olarak, Trump'ın Afrika'ya yönelik yeni stratejisi, kıtada büyük bir değişime yol açabilir. ABD'nin yardım odaklı yaklaşımından ticaret odaklı yaklaşıma geçişi, Çin'in kıtadaki etkisini artırırken, Afrika ülkelerinin ekonomik geleceği üzerinde de önemli etkiler yaratacak gibi görünüyor. Bu durum, Afrika'nın küresel arenadaki konumunu ve ticaret ilişkilerini yeniden şekillendirecek.