Günümüzde birçok anne baba, çocuklarıyla iletişim kurmakta zorlandığını ifade ediyor. Özellikle dijitalleşen dünyada kuşak farklılıkları giderek belirginleşiyor. Eğitimci Esin Yılmaz Ashkar, bu farklılıkları değerlendirerek, yetişkinlerin çocukların dünyasını anlamakta yetersiz kaldığını belirtiyor. Ona göre, "Çok ekran izliyorlar," "dikkatleri dağınık," gibi şikayetler aslında çocukların zamanın ruhunu taşıdığının bir göstergesi.

Kuşakları Tanıyalım

Esin Yılmaz Ashkar, kuşakları yaşlarına göre şu şekilde tanımlıyor:

• Z Kuşağı: Bilgiye hızlı erişimleri, çoklu görev becerileri ve bireysel farkındalıkları yüksek. Ancak dikkat süreleri kısa. Görsel ve deneyimsel öğrenmeye yatkınlar. Ezber yerine anlamlandırmaya ihtiyaç duyarlar.
• Alfa Kuşağı (2010 sonrası): Konuşmaya başlamadan YouTube izler, sesli arama yapar, yapay zekâyla sohbet ederler. Veri, algoritma ve öneri sistemleri gelişimlerini etkiler. Seçileni yaşarlar; ne izleyeceklerini, ne giyeceklerini sistem belirler. 7 yaşında YouTube kanalı açan, 10 yaşında kod yazan bireylerdir.

Ashkar, Alfa kuşağının yapay zekâyla konuşan, internet bilgisini sorgulayan bir kuşak olduğunu vurgulayarak, "Onları anlamak, korumanın ilk adımıdır. Onlara kızmak yerine, onları duymayı öğrenmeliyiz," diyor. Öğretmenlerin doğruyu bilen değil, doğruyu birlikte keşfeden rehber olması gerektiğini belirtiyor.

Beta, Gama ve Delta Kuşakları

Alfa kuşağını 2025 yılından itibaren Beta kuşağı, ardından Gama ve Delta kuşakları takip edecek. Alfa kuşağının dikkat süresi ortalama 5-7 saniye olduğu için, çok aşamalı ve pasif öğrenme modellerine tepki veriyorlar. Yapay zekâ çağında çocukların sağlıklı gelişimi için medya okuryazarlığı, eleştirel düşünme ve duygusal rehberlik büyük önem taşıyor.

Esin Yılmaz Ashkar, çocukları anlamak için dinlemenin şart olduğunu vurguluyor: "Z ve Alfa kuşağını en iyi şekilde anlayabilmek için teknoloji entegrasyonu tek başına yeterli değildir. Empati ağırlıklı bir iletişim dili geliştirmeliyiz. Çünkü bu kuşaklar yalnızca ekranla büyümüyor; aynı zamanda görülmek, duyulmak ve anlaşılmak istiyor."

Öğrencilerin sınıfta anlamadığı konuların, çoğu zaman konuyu kavrayamamaktan değil, sorunun nasıl sorulduğunu anlayamamaktan kaynaklandığını belirtiyor. Evde "inatçı" olarak tanımlanan çocukların davranışlarının, ifade edilemeyen duyguların bir yansıması olabileceğine dikkat çekiyor. Sosyal-Duygusal Öğrenme (SEL) ile çocukların duygularını tanıması, yönetmesi ve başkalarıyla empatik ilişkiler kurması sağlanabilir. SEL temelli eğitim ortamlarında akademik başarının arttığı gözlemleniyor.

Yeni Yaklaşımlar Şart

Ebeveynlerin ve öğretmenlerin teknoloji düşmanı değil, teknoloji rehberi olması gerekiyor. Ezber yerine düşünme becerileri ön plana çıkarılmalı, yapay zekâ destekli öğrenme kontrollü bir şekilde eğitim sistemine entegre edilmeli. Duygusal bağ kurabilen eğitimciler yetiştirilmeli ve çocuğu sisteme uydurmak yerine, sistemi çocuğa göre güncellemek esas hedef olmalı.

Sonuç olarak, yeni kuşakların ihtiyaçlarını anlamak ve onlarla etkili iletişim kurmak için empati, dinleme ve duygusal zekâ becerilerini geliştirmek büyük önem taşıyor. Teknolojiye entegre olmuş, ancak duygusal ihtiyaçları göz ardı etmeyen bir yaklaşım, çocukların sağlıklı gelişimine katkı sağlayacaktır.